امانوئل مکرون، نسبت به ادامه عضویت آمریکا در برجام ابراز تردید کرده است.
رئیس جمهوری فرانسه که برای دیداری رسمی به آمریکا سفر کرده، در پایان این دیدار در مورد ادامه عضویت آمریکا در مورد برجام به خبرنگاران گفت: “من نمی‌دانم تصمیم آمریکا در این مورد چه خواهد بود اما تجزیه و تحلیل عقلانی اظهارات دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، باعث نمی‌شود که اعتقاد داشته باشم که او هرآنچه که را که لازم است انجام خواهد داد تا برجام را حفظ کند.”
آقای مکرون گفت که اگر دونالد ترامپ تصمیم بگیرد که از برجام خارج شود، انگیزه این تصمیم “ملاحظات داخلی” خواهد بود.
رئیس جمهوری فرانسه پیشتر در سخنانی در نشست مشترک سنا و مجلس نمایندگان ایالات متحده از آمریکا خواست تا از برجام خارج نشود. او گفت که این توافق ممکن است “کامل نباشد” اما باید تا زمانی که جایگزین بهتری برای آن یافت شود برجا بماند. وی گفت: “این توافق به تمامی نگرانی‌های ما پاسخ نمی‌دهد اما نباید بدون یافتن چیزی اساسی‌تر و جامع‌تر آن را کنار بگذاریم؛ این موضع من در این مورد است.”
توافق هسته‌ای بین ایران و پنج قدرت جهانی – آمریکا، بریتانیا، چین، روسیه، فرانسه و آلمان – در تابستان سال ٢٠١٥ و پس از چند ماه مذاکره بین دو طرف به ریاست اتحادیه اروپا به دست آمد. این توافق برنامه هسته‌ای ایران را محدود کرد و در مقابل، باعث لغو یا تعلیق تحریم‌های هسته‌ای بین‌المللی و یکجانبه علیه این برنامه شد.
در ایالات متحده، به دلیل نگرانی برخی نمایندگان کنگره از این برنامه، قرار شد رئیس جمهوری آن کشور در فواصل ٩٠ روزه گزارشی از عملکرد جمهوری اسلامی به تعهداتش در چارچوب برجام به کنگره ارسال کرده و در مورد تمدید یا عدم تمدید لغو تحریم‌های هسته‌ای علیه جمهوری اسلامی تصمیم بگیرد.
آقای ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی، برجام را به شدت مورد انتقاد قرار داد و گفت که این توافق مانع از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای در بلندمدت نمی‌شود و نگرانی ایالات متحده از سایر جنبه‌های رفتار حکومت ایران، از جمله نقض حقوق بشر، محدودیت آزادی ارتباطات، برنامه موشکی، سیاست منطقه‌ای و “حمایت ایران از تروریسم” را مرتفع نمی‌کند. او وعده داد که برای توافقی بهتر در این زمینه تلاش کند.
به گفته آقای ترامپ، لغو تحریم‌های قبلی تنها باعث شد که حکومت ایران به منابع مالی بیشتری دست یابد که، به گفته او، به جای اینکه برای رفع مشکلات مردم ایران به کار رود، در اختیار دولت سوریه و “گروه‌های تروریستی” قرار گرفت و برای “مداخله در امور داخلی” کشورهای منطقه به کار رفت. آقای ترامپ گفته است که رفع تحریم‌ها، نفعی برای مردم ایران نداشته و تنها فعالیت‌های نامطلوب حکومت ایران را در داخل و خارج امکانپذیر کرده است.
رئیس جمهوری آمریکا در آخرین مورد تمدید این توافق خواستار اصلاحاتی در آن برای پاسخگویی به نگرانی ایالات متحده شد و گفت که در غیر اینصورت نمی‌تواند در موعد بعدی برجام را تمدید کند. قرار است او در روز ١٢ ماه مه نظر خود را در مورد تمدید یا عدم تمدید برجام اعلام دارد. اگرچه بین ایران و آمریکا روابط تجاری قابل توجهی وجود ندارد، اما در صورت تحریم تجاری و اقتصادی ایران از سوی آمریکا، بسیاری از موسسات مالی و تجاری کشورهای ثالث هم از بیم از دست دادن بازارهای تجاری و مالی ایالات متحده عملا از این تحریم‌ها پیروی خواهند کرد.
کشورهای اروپایی به خصوص فرانسه و آلمان خواستار حفظ برجام هستند و مذاکراتی بین نمایندگان آنان و آمریکا در این مورد در جریان بوده است. به گفته برخی منابع، یکی از راه حل‌هایی که مطرح شده حفظ برجام و تلاش برای اصلاح آن از جمله مذاکره با ایران جهت افزودن بندهایی در مورد برنامه موشکی در این سند است. پیشنهاد دیگر حفظ برجام به شکل فعلی و مذاکره جداگانه با ایران در باره سایر موارد نگرانی ایالات متحده، مانند مساله حقوق بشر، برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی همراه با تحریم‌های جداگانه جهت وادار کردن حکومت ایران به قبول این خواسته‌هاست. در چنین صورتی، اگرچه ایران بازهم احتمالا با محدودیت‌های بزرگ اقتصادی و تجاری مواجه می‌شود، اما این محدودیت‌ها ناقض برجام نخواهد بود.
پس از دستیابی به برجام در سال ٢٠١٥، برخی از جناح‌های حکومت جمهوری اسلامی و رسانه‌های وابسته به آنها این توافق را مورد انتقاد قرار داده و از حقوق از دست رفته ایران سخن گفتند. آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز بارها این توافق را مورد خرده‌گیری قرار داد و حتی گفت که از بخشی‌هایی از آن رضایت ندارد هر چند، به گفته ناظران، سیاست خارجی و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی مستقیما زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای قرار داشته و مذاکره‌کنندگان هسته‌ای نیز گفتند که او مستقیما بر مذاکرات نظارت داشت.
پس از آغاز زمامداری دونالد ترامپ، اکثر مقامات جمهوری اسلامی بر حفظ برجام تاکید نهاده‌اند و آمریکا را به تلاش برای تضعیف این سند و نادیده گرفتن تعهدات خود متهم کرده‌اند.
با سخت‌تر شدن مواضع دولت آمریکا، مقامات جمهوری اسلامی گزینه‌های مختلفی را در واکنش به خروج احتمالی آمریکا از برجام عنوان کرده‌اند. این گزینه‌ها از یکسو شامل عمل به برجام حتی پس از خروج آمریکا و از سوی دیگر، تهدید به خروج از این توافق، از سرگیری و پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای به شکلی گسترده‌تر از قبل و حتی خروج از معاهدات بین‌المللی ناظر بر برنامه‌های اتمی بوده است.
آقای ترامپ در نشست خبری مشترک با رئیس جمهوری فرانسه در واکنش به تهدید مقامات ایرانی در مورد از سرگیری برنامه‌های اتمی هشدار داد که در صورتی که جمهوری اسلامی منافع آمریکارا به مخاطره بیندازد چنان با آن برخورد خواهد کرد که، به گفته او، با هیچ کشور دیگری برخورد نشده است.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز متقابلا دونالد ترامپ را به ناآگاهی از سیاست متهم کرد.
bbc
