سفر غنی به هند؛ تلاش برای دست‌یابی به سیاست متوازن منطقه‌ای؟

محمد اشرف غنی در نخستین سفرش به هند به‌ عنوان رئیس جمهوری افغانستان، روز دوشنبه ۷ ثور/اردیبهشت به دهلی نو خواهد رفت.

او با این امید به دیدار دولتمردان هندی می‌رود که موضع صلح‌جویانه‌اش در قبال طالبان را برای دهلی نو تبیین کند. چشم‌داشت دیگر او که مدتی است برای آن آمادگی هم می‌گیرد، تشویق تاجران هندی به سرمایه‌گذاری بزرگ چند میلیارد دلاری در کشورش است.

اما به نظر می‌رسد سیاست منطقه‌ای رئیس جمهوری افغانستان که هفت ماه است در راس دولت وحدت ملی به ارگ راه یافته، به موفقیت این سفر خیلی کمک نمی‌کند.

_________________________________________________________

اشرف غنی که صلح و امنیت را در صدر برنامه‌های خود قرار داده، کلید قفل بسته شورش و خشونت جاری در افغانستان را در راولپندی جستجو می‌کند. او که معتقد است پاکستان به رهبری طالبان پناه داده، برای دست‌یافتن به کلید صلح از تمام حد و مرزهایی گذشته که دولت‌های پیشین خود را به رعایت آن ملزم می‌دانستند.

________________________________________________________

آقای غنی آشکارا می‌گوید افغانستان و پاکستان در جنگ اعلام نشده‌ای‌ قرار دارند و طالبان تنها نقش چوب سوخت را برای اسلام‌آباد بازی می‌کنند و به این کشمکش باید پایان داده شود. او گام‌های بلندی برای اعتمادسازی و دراز کردن دست دوستی به سوی پاکستان برداشته‌است.

برای مثال سر زدن به مقر فرماندهی ارتش پاکستان و گفت‌وگو با فرماندهان ارتش در راولپندی، اعزام نخستین دسته از افسران ارتش افغانستان برای آموزش در آکادمی نظامی کاکول ابیت‌آباد، اجرای عملیات نظامی برای سرکوب طالبان پاکستانی در این سوی مرز از جمله در کنر و دادن اجازه به ماموران پاکستان برای بازجویی از زندانیان در بازداشگاه‌های افغانستان بی‌پیشینه است.

رئیس جمهور افغانستان از این هم فراتر رفته‌است. او با این امید که پاکستان را به آوردن طالبان به پشت میز مذاکره رو در رو با کابل تشویق کند به پکن شتافت و سه بار هم در عربستان سعودی، دیگر متحد استراتژیک پاکستان را کوبید.

از این رو، سفر رئیس جمهور غنی به هند، رقیب نظامی پاکستان در منطقه بی‌دردسر نخواهد بود. آقای غنی باید به هند اطمینان بدهد که نزدیکی بیش از حد او به ارتش پاکستان بیش از آنکه یک تغییر استراتژیک باشد، یک ضرورت است.

ایمل فیضی، سخنگوی ریاست جمهوری در دوران حامد کرزی می‌گوید امیدوار است هند این محدودیت افغانستان را درک کند: ” دولتمردان هند اهمیت پاکستان را برای پروسه صلح درک می‌کنند. درست است که افغانستان به همکاری صادقانه پاکستان برای صلح نیاز دارد، ولی به چه بهایی؟ افغانستان باید خطوط قرمز خود را روشن کند. ما می‌خواهیم با پاکستان همکاری و روابط خوبی داشته باشیم، اما خطوط قرمز هم باید وجود داشته باشد.”

برای افغانستان هند دوست تمام فصل‌ها است و در چند دهه اخیر، همواره از دولت‌های مستقر در کابل به‌جز امارت اسلامی طالبان پشتیبانی کرده‌است.

در چهارده سال پسین هم هند، پنجمین کمک‌دهنده بزرگ به افغانستان بوده‌است؛ بعد از آمریکا، بریتانیا، ژاپن و آلمان، دولت هند بیش از دو میلیارد دلار برای پروژه‌های غیرنظامی کمک کرده و سالانه هزاران بورسیه به دانشجویان افغانستان می‌دهد.

اکنون ارگ می‌گوید که هیات افغان در این سفر سه روزه به جلب سرمایه گذاری ۴۰ میلیارد دلاری هند در بخش معادن، جاده سازی و زیربناها چشم دوخته‌است.

اما تمیم عاصی، تحلیلگر مسائل سیاسی در کابل می‌گوید: “هند این بار سفر اشرف غنی به دهلی را در قالب یک سفر تشریفاتی تحلیل خواهد کرد. انتظار نباید داشت رفتار سخاوتمندانه‌ای که با حامد کرزی داشتند در این سفر دیده شود. سیاست هند با غنی حساب شده و محتاطانه خواهد بود. چون او به راولپندی، پکن و ریاض برای حمایت‌های سیاسی و امنیتی بیشتر متکی شده است.”

با این حال، گرمی روابط کابل و اسلام آباد در این هفت ماه برای رسیدن به میز مذاکره با طالبان ثمربخش نبوده‌است.

نه تنها حملات طالبان کاهش نیافته بلکه شدت هم گرفته است. در کنار آن، حضور گروه تندروتر از طالبان زیر پرچم سیاه معروف به داعش گسترده‌تر هم شده‌است. افغانستان بهار خونینی را شروع کرد. تنها حمله مرگبار در جلال آباد بیش از ۳۰ کشته برجا گذاشت و در بدخشان هم چندین سرباز ارتش افغانستان فجیعانه کشته شدند. اینها همه بعد از تلاشها برای بهبود روابط کابل-اسلام آباد بوده‌است.

طالبان تهدید کرده‌اند که فصل بهاری جنگ شان با شدت بیشتر ادامه خواهد یافت.

با این وصف، در کابل گفته می‌شود که ماه عسل رئیس جمهور غنی با ژنرال‌های پاکستان به پایانش نزدیک شده ‎‌است. حالا نوبت آن است که رئیس جمهوری افغانستان دوباره به فکر توازن روابط منطقه‌ای باشد.

bbc