عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی مصالحه افغانستان به صورت غیرمنتظره به کابل بازگشت. صبح امروز شنبه (۲۱ جوزا/خرداد) آقای عبدالله از هند، به کابل بازگشت و در پیامی کوتاه در توییتر خود خبر داد که «صبح امروز دوباره به وطن برگشتم».
او در فرودگاه کابل از سوی برخی مقام‌های طالبان و دولت پیشین از جمله هادی مسلمیار، رئیس پیشین سنا استقبال شد، و در صحبت کوتاهی با رسانه‌ها گفت که آرزو دارد «مردم افغانستان در آرامش و در سایه عدالت در این کشور زندگی کنند» و خواستار تلاش حکومت طالبان در این زمینه شد.
حکومت طالبان به او اجازه خروج از کشور برای دیدار با خانواه‌اش در ایام عید فطر را دادند.
طالبان از سایر رهبران و مقام‌های دولت پیشین دعوت کرده است که داوطلبانه به کشور برگردند، اما تاکنون تنها چند تن از مقام‌های دولت پیشین بازگشته‌‌اند.
آقای عبدالله و حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان دو چهره عمده سیاسی بودند که در روزهای ورود طالبان به کابل، در پانزدهم آگوست سال گذشته، همچنان در کابل ماندند.
اشرف غنی، رئیس جمهور از کشور گریخت، در ماه‌های اخیر، گفتگوهای غیرعلنی میان نزدیکان او و حکومت طالبان جریان داشته که تا هنوز به نتیجه نرسیده است.
گزارش‌هایی نشر شده بود که حکومت طالبان محدودیت‌هایی برای آنها ایجاد کردند، و او را در حصر خانگی نگه داشته‌اند و مانع سفر او به خارج شدهاند.
دو هفته پس از خروج عبدالله از کابل، طالبان مانع سفر حامد کرزی به امارات متحده عربی برای شرکت در مراسم تشییع جنازه شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی شدند. آقای کرزی در اوایل سال جاری گفته بود که او از سفر به خارج منع شده است.
هنوز روشن نیست که با بازگشت آقای عبدالله به کابل، طالبان به حامد کرزی نیز اجازه خروج مشابه خواهد داد یا نه.
به گفته منابع نزدیک به عبدالله عبدالله، او گفته است که با مقام‌های طالبان در مورد تضمین‌های لازم برای بازگشت رهبران قومی و سیاسی به کابل گفتگو کرده است.
آقای عبدالله در نخسیتن واکنش صریح پس از خروج از کابل، در توییت‌هایی از عملکرد طالبان در پنجشیر و اندراب انتقاد کرد، اگرچه او از حکومت طالبان نام نبرد اما واکنش‌هایی در میان برخی افراد طالبان برانگیخت.
او به طالبان هشدار داد: «ادامهٔ سیاست‌های ضدبشری، سرکوب، ارعاب و اعمال محدودیت‌ها بر دختران و زنان موجب انزوای هر چه بیش‌تر کشور و افزایش تنش‌های قومی شده و افغانستان را به طرف جنگ داخلی سوق می‌دهد.»
برخی از ناظران، انتقاد او از طالبان را نشانه‌ای از تصمیم او به عدم بازگشت به کشور می‌دانستند.
آقای عبدالله در سه انتخابات جنجالی ریاست جمهوری در ۲۰۰۹، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ شرکت کرد، که با ادعاهای تقلب گسترده همراه بود، او در هر سه دوره با میانجیگری وزیر خارجه آمریکا تن به گرفتن پست پایین‌تر داد اما همچنان چهره شناخته‌شده در صحنه سیاسی افغانستان باقی ماند.
شمار زیادی از حامیان او، به ویژه در پنجشیر و ولایت‌های شمالی و مرکزی افغانستان به که او رای داده بودند، از عملکردش پس از این انتخابات راضی نیستند، برخی از منتقدان، سیاست‌ورزی او و آقای غنی را در جریان گفتگوهای سرنوشت‌ساز صلح با طالبان از عوامل سقوط حکومت پیشین می‌دانند.
عبدالله در دهلی چه می‌کرد؟
آقای عبدالله در ۴۳ روزی که در هند به سر می‌برد، با توماس وست، نماینده ویژه آمریکا برای افغانستان و نمایندگان کشورهای دیگر و احتمالا مقام‌های هندی دیدارهای داشته است که در سه دهه گذشته او را نزدیک‌ترین متحد خود در کابل می‌دانستند.
خانواده آقای عبدالله سال‌هاست که در هند زندگی می‌کند.
در همین زمان، جی پی سینگ، مقام ارشد وزارت خارجه هند برای اولین بار پس از تسلط طالبان از کابل دیدن کرد. امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان سفر هیات هندی از کابل را «یک آغاز خوب» در روابط حکومت طالبان با هند خوانده و خواستار از سرگیری پروژه‌های توسعه‌ای به کمک هند و حضور دیپلماتیک و خدمات کنسولی هند در افغانستان شد.
روز گذشته، روزنامه هندوستان تایمز گزارش داد که او در سفر به کابل جداگانه با محمد یعقوب، وزیر دفاع و سراج الدین حقانی وزیر داخله (کشور) طالبان نیز دیدار کرده است و این دو وزیر ارشد امنیتی طالبان به آقای سینگ وعده اقدام علیه گروه‌های جهادی از جمله «جیش محمد، لشکر طیبه و حزب مجاهدین و القاعده در شبه قاره هند» را داده‌اند.
به نوشته این روزنامه، «برداشت هند پس از دیدار دوجانب این است که رابطه رژیم طالبان با القاعده مانند دوره اسامه بن لادن در دهه‌های گذشته نیست.»
آقای عبدالله در مورد نقش خود در عادی‌سازی روابط هند و طالبان صحبتی نکرده است.
عبدالله عبدالله در هند مانند یک رهبر سیاسی پذیرایی می‌شد.
نماینده ویژه آمریکا پس از دیدار با او در توییتی در ۲۶ می او را «رهبر افغان» نامید و نوشت که با آقای عبدالله در مورد «مسائل اساسی آینده افغانستان و مناسبات با جامعه جهانی» با او گفتگو کرده است.
در حالی که مقام‌های دولت پیشین، حتی اشرف غنی، رئیس جمهور پیشین با تصاویر محدودی که از اقامت‌گاه او در امارات متحده عربی نشر شده است، از تشریفات خبری نیست، او به زندگی ساده در تبعید بسنده کرده است.
شمار دیگری از مقام‌های دولت پیشین به زندگی نیمه پنهان، دور از انظار عمومی رو آورده‌اند، که آنها را مقصر سقوط کشور، از دست رفتن دستاوردهای دو دهه اخیر و بحران وخیم انسانی می‌دانند.
حکومت طالبان اعلام کرده است که کمیسیونی به ریاست شهاب‌الدین دلاور، وزیر معادن و پترولیم طالبان، و با شرکت شماری از اعضای کابینه از جمله امیرخان متقی، وزیر خارجه، خیرالله خیرخواه، وزیر فرهنگ، عبدالحق وثیق، رییس استخبارات، محمد خالد حنفی، وزیر امر به معروف، فصیح‌الدین، رئیس ستاد ارتش و انس حقانی ایجاد کرده است تا زمینه بازگشت شخصیت‌های سیاسی به کشور را فراهم کنند.
