پیشینه موضع گیری جو بایدن درباره افغانستان به بیشتر از یک دهه بر می‌گردد که گاهی با واکنش‌هایی در افغانستان مواجه شده است.
نظرسنجی‌ها جو بایدن، نامزد رقیب دونالد ترامپ، رئیس جمهور فعلی را همچنان پیشتاز نشان می‌دهد. اگر او رئیس جمهور آمریکا شود، چه نقشه‌ای برای جنگ و صلح و آینده سیاسی افغانستان خواهد داشت؟
کریس کونز، سناتور دموکرات و دوست قدیمی جو بایدن گفته که جو بایدن بهتر می‌تواند به توافق صلح با طالبان بنا به مشورت ژنرالها و دیپلماتها برسد.
آقای کونز از ترامپ نیز انتقاد می‌کند که”نگرانم که رئیس جمهور ما به ژنرال‌هایش، به دیپلماتها و به جامعه استخباراتی گوش نمی‌دهد.”
آقای بایدن برنامه کلان سیاست خارجی خود را قبلا اعلام کرده است. رویکرد بایدن در سیاست خارجی با شعار “آمریکا برمی‌گردد”، در جهت مخالف شعار ترامپ است که در چهار سال اخیر دنیا از رئیس جمهور آمریکا شنیده که “اول آمریکا”.
وبسایت جو بایدن عنوان طرح پیشنهادی او را “برای رهبری جهان دموکراسی برای رویرو شدن با چالش‌های قرن۲۱” آورده که هدفش “بازگرداندن رهبری آبرومندانه در داخل و رهبری محترمانه در صحنه جهانی” است.
بایدن از ترامپ انتقاد می‌کند که با سیاست “دمدمی مزاج و نادیده گرفتن اصول دموکراتیک” جایگاه آمریکا را در دنیا در خطر قرار داده، متحدان دموکرات را نادیده گرفته و توانایی آمریکا را در بسیح جهانی در برابر چالش‌ها را تضعیف کرده است.
آقای بایدن بازگرداندن “رهبری اخلاقی” آمریکا را در اولویت سیاست خارجی خود قرار داده که از جمله شامل رفع محدودیت‌های مهاجرتی که ترامپ برای کشورهای اسلامی وضع کرده است.
درباره افغانستان بایدن گفته که به جنگهای بی‌پایان در افغانستان و خاورمیانه خاتمه می‌دهد و بیشتر نیروهای آمریکا را از افغانستان به خانه می‌آورد و مأموریت نیروهای آمریکا را به طور دقیق بر مبارزه با القاعده و داعش متمرکز می‌کند.
بایدن معتقد است که “گیر افتادن در جنگهای غیرقابل پیروزی، تنها توانایی ما را برای هدایت در موضوعات دیگری که توجه ما را می‌طلبد، تخریب می‌کند و از بازسازی ابزارهای دیگر قدرت آمریکا باز می‌دارد.”
ویلیام برنز، دیپلمات کهنه‌کار، معاون وزارت خارجه در دوران اوباما که روزنامه وال استریت جورنال او را به عنوان نامزد احتمالی وزیر خارجه جو بایدن معرفی کرده است، دو ماه پیش در یک سخنرانی در بنیاد کنریج در واشنگتن گفت که “خروج بیشتر سربازان آمریکایی از افغانستان با توجه به توافقنامه مذاکرات با طالبان و با هماهنگی نزدیک با دولت افغانستان می‌تواند گام مفیدی به سمت خلاص کردن خودمان از آن جنگ بی‌پایان باشد.”
نشریه فارین پالیسی می‌گوید محافل دیپلماتیک در واشنگتن شکایت دارند که تیم انتخاباتی جو بایدن هر نوع تماس با مقام‌های خارجی از جمله دیپلماتها را منع کرده و حاضر نیستند که حتی با دیپلمات‌های کشورهای اروپایی معلومات مشخص درباره برنامه‌های این تیم را ارایه کند.
چند دیپلمات اروپایی به فارین پالیسی گفتند برای کشورهای متحد آمریکا که نیروهایشان را در کنار سربازان آمریکایی به افغانستان و خاورمیانه اعزام کرده، مهم است بدانند که اداره بایدن چه موضعی درباره این نیروها دارد.
اظهارات جنجالی بایدن درباره افغانستان
جو بایدن در یک مناظره تلویزیونی با سایر داوطلبان نامزدی حزب دموکرات در ماه فبروری/فوریه امسال گفت: “درباره افغانستان باید بگویم، من کاملا مخالف ایده ملت‌سازی در این کشور بودم…ممکن نیست که آن کشور متحد شود، هیچ امکان ندارد که آن کشور یکپارچه شود.” وی در همین خصوص اضافه کرد که اما شاید بتوان با اقداماتی از انجام حملات بیشتر از خاک افغانستان جلوگیری کرد.
او به طور ضمنی فدرالیسم را راه حل افغانستان دانسته بود، قبلا نیز درباره فدرالی شدن عراق صحبت کرده بود. اظهارات آقای بایدن با واکنش‌هایی در افغانستان مواجه شد.
آقای بایدن همیشه خواهان فراخواندن سربازان آمریکایی از افغانستان بوده است. از آقای بایدن نقل شده که به ریچارد هالبروک، نماینده ویژه وقت آمریکا در افغانستان و پاکستان در سال ۲۰۱۰ با فریاد گفته که “من جان پسرم را به آنجا (افغانستان) برای حقوق زنان به خطر نمی‌اندازم.” فرزند بایدن که عضو گارد ملی آمریکا بوده قبلا در عراق خدمت کرده بود.
در اظهارات جنجالی دیگری آقای بایدن در سپتامبر سال ۲۰۱۹ با اشاره به تجربیات خود درباره افغانستان گفت “وقتی که پاکستان سه ولایت افغانستان را در شرق کشور کنترل می‌کند. افغانستان را نمی‌توانیم درست کنیم. درست شدنی نیست.”
آقای بایدن در سال ۲۰۱۱ زمانی که معاون بارک اوباما بود، نیز در مصاحبه با مجله آمریکایی نیوز‌ویک گفت که آمریکا، گروه طالبان را در افغانستان دشمن خود نمی‌داند، “طالبان دشمن ما نیست. این بسیار مهم است.” جو بایدن در آن مصاحبه افزوده بود: “تا کنون هیچ جمله‌ای یا اظهار نظری از رئیس جمهوری آمریکا (باراک اوباما) در زمینه سیاست ما دیده نشده است که گفته باشد طالبان دشمن ماست، زیرا منافع ایالات متحده را تهدید می‌کند.”
آقای بایدن در آن مصاحبه گفته بود که “اگر طالبان در موقعیتی قرار گیرند که قادر به سرنگونی حکومت کنونی افغانستان باشند، حکومتی که برای جلوگیری از آسیب رساندن افراد بد به آمریکا، با ما همکاری می‌کند، آنگاه این موضوع به مساله‌ای برای آمریکا تبدیل خواهد شد.”
به عقیده او “ما تلاش می کنیم دولت (افغانستان) را در موقعیتی قرار دهیم که با قدرت (با طالبان) مذاکره کند و شرایطی پیش نیاید که دولت به دست طالبان سرنگون شود.”
پس از هجده ما مذاکرات فشرده، در ۲۹ فوریه/فبروری ۲۰۲۰ توافقنامه تاریخی صلح میان زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان و ملابرادر، معاون سیاسی طالبان در دوحه قطر امضا شد.
آیا جو بایدن خواسته‌های خود را در توافقنامه صلح آمریکا و طالبان می‌بیند؟ موضوعی است که او در کارزارهای انتخاباتی خود در باره آن اظهار نظری نکرده است.
آقای بایدن همواره از تلاش‌های صلح در افغانستان حمایت کرده است. در سپتامبر ۲۰۰۹، در اولین سال به عنوان معاون رئیس جمهور در یک سخنرانی در بروکسل در جمع نمایندگان ناتو گفته بود که “مذاکره با میانه‌روهای طالبان، تاکتیکی است که ارزش دارد به کار گرفته شود.”
سفرهای بایدن به افغانستان
جو بایدن زمانی که معاون رئیس جمهور آمریکا شد، یک هفته پیش از برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری در ژانویه/جنوری ۲۰۰۹، سفری به کابل داشت و در جریان این سفر به طور غیرمنتظره از ولایت‌های قندهار و هلمند نیز دیدار کرده بود.
دو سال بعد، در جنوری/ژانویه ۲۰۱۱ نیز برای بار دوم از کابل دیدار کرد، در حالی که با وجود افزایش نیروهای آمریکایی تا ۱۳۰ هزار سرباز، جنگ در افغانستان تشدید شده و دامنه ناامنی‌ها گسترده‌تر شده بود.
بایدن در سفری به کابل به حامد کرزی، رئیس جمهور وقت افغانستان گفته بود که “آقای رییس‌جمهور… پاکستان برای ایالات متحده پنجاه مرتبه مهم‌تر از افغانستان است.”
استیو کول، در کتابی به نام “ریاست اس” که درباره پشت پرده جنگ افغانستان است، متن گفتگوی را نقل کرده که بایدن به کرزی گفت: “دوران طلایی اداره بوش رفته است. طالبان مشکل شماست و القاعده مشکل ما.”
گفته می‌شد آقای بایدن با افزایش نیروهای آمریکایی در افغانستان توسط باراک اوباما موافق نبوده است. بایدن بارها بر انتقال مسئولیت‌های امنیتی و خروج سربازان آمریکایی از افغانستان تاکید کرده است.
سال گذشته، در یک مناظره میان نامزدان حزب دموکرات نیز آقای بایدن بار دیگر پیشنهاد کرد نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج شوند و در عوض پاکستان پایگاهی برای این سربازان در اختیار آمریکا بگذارد تا واشنگتن بتواند به “جلوگیری از حملات تروریستی از افغانستان به آمریکا” ادامه بدهد.
bbc
