نمایندگان پارلمان اروپا امروز به طرحی رای خواهند داد که پایه اولین مجموعه قوانین درباره تعامل انسان با روبات‌ها و هوش مصنوعی خواهد بود.
قرار است نمایندگان پارلمان اروپا تصمیم بگیرند که آیا می‌توان به روبات‌ها جایگاهی حقوقی به عنوان “شخصیت الکترونیک” اعطا کرد یا نه.
اگر پارلمان اروپا این طرح را تصویب کند، پس از آن نوبت هر کدام از کشورهای عضو اتحادیه خواهد بود که این قوانین را به بحث بگذارند تا در نهایت به قانون روباتیک اتحادیه اروپا تبدیل شود.
این طرح همچنین پیشنهاد می‌دهد که برای حفاظت از انسان‌ها طراحان روباتیک باید یک “کلید مرگ” برای روبات‌ها در نظر بگیرند که در صورت لزوم امکان خاموش کردن همه فعالیت‌های روبات را فراهم کند.
بر اساس این طرح کاربران باید “بدون خطر یا ترس از آسیب فیزیکی یا روانی” امکان استفاده از روبات‌ها را داشته باشند.
وارد شدن روبات‌ها و نمودهای دیگر هوش مصنوعی به زندگی انسان، صرفا انقلابی در تکنولوژی نیست و باید جنبه‌های اخلاقی، حقوقی و مدنی آن از همین امروز مورد بررسی قرار گیرد.
درگزارشی که پارلمان اروپا برای ارائه طرح قوانین روباتیک منتشر کرده است، پیشنهاد ایجاد یک آژانس اروپایی روباتیک و هوش مصنوعی مطرح شده که بتواند در زمینه‌های تکنولوژی، اخلاق و حقوق مرتبط با هوش مصنوعی به پژوهشگران، قانونگذاران و نهادهای دولتی مشاوره دهد.
دوران جدید روبات‌ها با اینکه چشم‌اندازی برای رونق و بهره‌وری اقتصادی به شمار می‌رود، اما همچنین سوال‌هایی را ایجاد می‌کند که دولت‌ها باید پاسخ دهند. پرسش‌هایی مانند اینکه آینده بازار کار و حداقل دستمزد چه خواهد بود، با توجه به اینکه روبات‌ها در بسیاری مشاغل جایگزین انسان خواهند شد.
رابطه روبات‌ها با انسان همچنین مسائلی در حوزه حریم خصوصی و امنیت انسان در صورت خراب یا هک شدن سیستم‌ها ایجاد می‌کند.
وقتی بحث اعطای جایگاه حقوقی به روبات‌ها به میان می‌آید، مهمترین سوالی که مطرح می‌شود آن است که آیا می‌توان روبات‌ها را دارای مسئولیت حقوقی دانست یا نه.
طرح پارلمان اروپا برای روبات‌ها مسئولیت حقوقی در نظر گرفته است و پیشنهاد می‌دهد این مسئولیت باید متناسب با سطح عملکرد روبات و خودمختاری ماشین‌ها در انجام کارهایی باشد که برای آنها برنامه‌ریزی شده است.
ممکن است سازندگان و صاحبان روبات‌ها ملزم شوند برای جبران خسارات احتمالی که روبات‌ها به وجود می‌آورند، روبات‌ها را بیمه کنند.
یکی دیگر از مواردی که در طرح پارلمان اروپا در نظر گرفته شده، امکان برتری یافتن هوش مصنوعی نسبت به ظرفیت عقلانی انسان در طول چند دهه آینده است.
از اینجا به بعد است که موضوع به قلمرو داستان‌های علمی- تخیلی وارد می‌شود و یادآور قوانینی است که آیزاک آسیموف، علمی-تخیلی نویس معروف، بیش از هفتاد سال پیش برای روبات‌ها نوشته بود. قوانین سه‌گانه روباتیک که آسیموف در داستانی در سال ۱۹۴۲ تدوین کرد، بارها در ادبیات و سینمای علمی-تخیلی مورد ارجاع قرار گرفته است:
- یک روبات نباید به انسان آسیب بزند، یا با خودداری از عملی باعث آسیب رساندن به یک انسان شود
- یک روبات باید از فرمان‌های انسان‌ها پیروی کند، مگر اینکه این فرمان‌ها در تعارض با قانون اول باشد
- یک روبات باید در بقای خود بکوشد، تا جایی که این حفاظت از خود در تعارض با قوانین اول و دوم نباشد
فراتر از داستان‌های علمی تخیلی، بحث مهمی که پژوهشگران هوش مصنوعی و روباتیک را مشغول می‌کند امکان ساختن روبات‌هایی است که خودآگاه باشند.
اگر هوش مصنوعی در آینده آنقدر پیشرفت کند که روبات‌ها به خودآگاهی برسند، در آن صورت بحث اعطای جایگاه حقوقی به روبات‌ها وارد سطح تازه‌ای خواهد شد.
در آینده دولت‌ها و قانونگذاران باید به سوال‌هایی از این دست پاسخ دهند که آیا می‌توان روبات‌ها را محاکمه کرد؟ آیا قوانین حقوق بشر می‌تواند شامل روبات‌هایی شود که خودآگاهی دارند؟
bbc
