با وجود جنگ و تحریم، ارزش روبل روسیه اخیرا در برابر ارزهای معتبر بین‌المللی نظیر یورو و دلار بشدت تقویت شده و به اوج چند ساله خود نزدیک شده است.
نرخ برابری دلار در برابر روبل روسیه به حدود ۶۴/۵ رسیده که بالاترین ارزش ثبت شده این ارز در بیش از سه سال اخیر بوده است.
پول ملی روسیه همزمان در حال نزدیک شدن به بالاترین نرخ برابری خود با یورو طی ۵ سال اخیر است.
با شروع حمله روسیه به اوکراین (۲۴ فوریه) و تحریم‌های متعاقب آن توسط کشورهای غربی، ارزش روبل روسیه به شدت افت کرده بود.
در اوایل ماه مارس هر روبل حدود ۱۴۳ دلار معامله می‌شد که این روند با گذشت زمان معکوس شد.
تقویت روبل باعث شده این ارز تا به امروز موفق‌ترین عملکرد را در بازارهای بین‌المللی ارز داشته باشد و از رئال برزیل که پیشتر در صدر این فهرست بود، پیشی بگیرد.
از ابتدای سال جاری میلادی روبل حدود ١٢ درصد در برابر دلار تقویت شده است.
الزام پرداخت به روبل
پس از اعمال تحریم‌های گسترده علیه روسیه، این کشور اعلام کرد “کشورهای غیردوست” باید پول گاز را به روبل بپردازند؛ گازی که اروپا به آن نیاز دارد و جایگزینی آن هم زمان‌بر و هم نیازمند زیرساخت‌هاست.
مسکو از خریداران گاز خواسته بدهی‌های خود را به روبل و به بانک خصوصی شرکت “گازپروم” پرداخت کنند؛ روسیه انتقال گاز به لهستان و بلغارستان را پیشتر به دلیل خودداری این دو کشور از پرداخت به روبل قطع کرده بود.
بعضی شرکت‌های تامین‌کننده گاز در اروپا پذیرفتند که بدهی خود را از طریق بانک شرکت “گازپروم” به یورو بپردازند؛ این بانک ارزهایی مثل یورو و دلار را به روبل تبدیل می‌کند.
اتحادیه اروپا می‌گوید خریداران گاز از روسیه باید پرداخت خود را به یورو تکمیل کنند و پیش از تبدیل بدهی به روبل تائیدیه دریافت کنند.
در سال ۲۰۱۹ میلادی روسیه ۴۱ درصد گاز وارداتی اتحادیه اروپا را تامین می‌کرد؛ ایتالیا و آلمان بزرگترین واردکنندگان گاز روسیه هستند و با قطع کامل آن بیشترین آسیب را خواهند دید.
تقویت ارزش پول ملی روسیه در حالیست که صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارش خود پیش‌بینی کرده اقتصاد روسیه در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ میلادی به ترتیب ۸/۵ درصد و ۲/۳ درصد کوچکتر شود.
آمادگی روسیه پیش از جنگ
بنظر می‌رسد روسیه از مدت‌ها پیش خود را آماده تحریم‌ها کرده بود.
بنابر اعلام بانک مرکزی روسیه، ارزش ذخایر این کشور تا ماه ژانویه امسال (۲۰۲۲) بیش از ۶۳۰ میلیارد دلار بود؛ این ذخایر شامل طلا و ارز بود که البته بعد از جنگ این منابع محدود شد.
با این رقم(بیش از ۶۳۰ میلیارد دلار) روسیه به عنوان دارنده یکی از بزرگترین ذخایر ارزی دنیا معرفی شد که برای مدتی می‌توانست از این ذخایر بعنوان ابزاری برای جلوگیری از افت ارزش روبل استفاده کند؛ نکته جالب اینکه فقط ۱۶٪ ذخایر ارزی روسیه به دلار است.
پنج سال پیش دلار حدود ۴۰٪ ذخایر ارزی روسیه را تشکیل می‌داد.
روسیه طی سالهای اخیر همچنین در تلاش بوده تا فرصت‌های جدید تجاری به دور از بازارهای غرب برای خود بیابد که چین بخش بزرگی از این استراتژی جدید بوده است.
دولت روسیه قدم‌های اولیه را هم برای ایجاد یک سیستم بومی برای پرداخت‌های بین‌المللی را برداشته بود تا در صورت قطع شدن دسترسی به سیستم سوئیفت دست و پا بسته نباشد.
اوایل اسفند ماه و در حالیکه نشانه‌ای از عقب نشینی روسیه در این جنگ دیده نمی‌شد و تحریم‌ها بسرعت ادامه داشت، شرکت‌های ویزا و مستر کارت خدمات خود را به روسیه قطع کردند و بانکهای این کشور از جایگزینی سیستم چینی “یونیون پی” و همچنین شبکه روسی “میر” خبر دادند.
“یونیون پی” یکی از ارائه‌دهندگان خدمات کارت‌های اعتباریست که تحت قوانین دولت چین مشغول به فعالیت است.
در تحولات اخیر روسیه از انرژی بعنوان برگ برنده خود در مقابل تحریم‌های غرب استفاده کرده است؛ برگی که اروپا تمایلی به استفاده از آن ندارد ولی در کوتاه مدت گریزی از آن نیست.
سعید توفیقی BBC
