در پی دستور دولت آمریکا مبنی بر تعطیلی کنسولگری چین در شهر هیوستون تگزاس، این کشور نیز در اقدامی تلافی‌جویانه از آمریکا خواسته است که کنسولگری خود در شهر چنگدو را تعطیل کند.
این تعطیلی‌های متقابل بی‌سابقه است و نشانه بدتر شدن روابط چین و آمریکا.
در ماه‌های اخیر، این دو کشور بارها بر سر مسائل مختلف با یکدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند، از جمله کووید-۱۹، مسایل تجاری، حقوق معنوی، غول مخابراتی هواوی، دریای جنوبی چین، تایوان، حقوق بشر در سین‌کیانگ، و قانون امنیت ملی جنجالی هنگ کنگ.
اما چرا هیوستون؟
روز ۲۱ ژوئیه، وزارت امور خارجه آمریکا گفت که به کنسولگری چین در هیوستون تا ساعت ۴ بعدازظهر ۲۴ ژوئیه فرصت داده است تا فعالیت خود را متوقف کند. هدف از این کار نیز “محافظت از حقوق معنوی آمریکا و اطلاعات خصوصی آمریکایی‌ها” عنوان شد.
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، گفت که دلیل اتخاذ این تصمیم “سرقت” املاک معنوی توسط چین بوده است. دیوید استیلول، معاون آسیای شرقی و اقیانوس آرام وزارت خارجه، هم مدعی شد که این کنسولگری “در مرکز” اقدامات خرابکارانه قرار داشته است، از جمله فرستادن دانشجو به دانشگاه‌ها برای جاسوسی.
منبع تصویر،AFP مخالفان حکومت چین از تعطیلی کنسولگری در هیوستون استقبال کردند
کای وی، کنسول چین در هیوستون، می‌گوید آمریکا باید برای این اتهامات مدرک ارائه کند.
کنسولگری هیوستون، چهارمین شهر بزرگ آمریکا، اهمیتی نمادین دارد، چرا که یکی از پنج کنسولگری نخستی بود که چین در پی ایجاد روابط دیپلماتیک با آمریکا در سال ۱۹۷۹ در این کشور راه انداخت.
کنسولگری‌های سان فرانسیسکو (۱۹۷۹)، نیو یورک (۱۹۸۲)، شیکاگو (۱۹۸۵) و لس آنجلس (۱۹۸۸) همگی بعد از آن باز شدند.
چرا چنگدو؟
وزارت خارجه چین نیز روز ۲۴ ژوئیه به این تصمیم واکنش نشان داد و خواستار بسته شدن کنسولگری آمریکا در چنگدو شد، اما دلیلی برای این کار ارائه نداد. این وزارتخانه در عین حال از آمریکا خواست که دستور تعطیلی کنسولگری هیوستون را سریعا لغو کند و اتهامات وارده به این کنسولگری را رد کرد.
به گفته لیو شیانگ، پژوهشگر در فرهنگستان علوم اجتماعی چین، کنسولگری چنگدو احتمالا به این خاطر انتخاب شده است که از نظر اندازه و موقعیت مکانی شبیه کنسولگری چین در هیوستون است.
او روز ۲۴ ژوئیه به روزنامه دولتی گلوبال تایمز گفت که کنسولگری چنگدو حدود ۲۰۰ کارمند، از جمله ۱۵۰ کارمند چینی، دارد که تقریبا معادل کنسولگری چین در هیوستون است.
کنسولگری چنگدو نیز مانند کنسولگری هیوستون مسئول ارائه خدمات کنسولی در نواحی جنوب غربی است.
در عین حال، نزدیکی آن به سین‌کیانگ و تبت به معنی اهمیت استراتژیک آن برای آمریکا است. ایالات متحده، چین را به سرکوب اقلیت‌های قومی و مذهبی در این دو منطقه متهم کرده است.
کنسولگری چنگدو (تاسیس ۱۹۸۵) چهارمین کنسولگری آمریکا در چین است. کنسولگری‌های دیگر این کشور شامل گوانگ‌ژو (۱۹۷۹)، شانگهای (۱۹۸۰)، شنیانگ (۱۹۸۴) و ووهان (۲۰۰۸) می‌شود. کنسولگری این کشور در هنگ کنگ و ماکائو نیز که در هنگ کنگ واقع شده است در سال ۱۸۴۳ افتتاح شد.
کنسولگری چنگدو در سال ۲۰۱۲ درگیر بحران سیاسی مهمی شد که پیرامون بو شیلای، دبیر سابق حزب کمونیست در چونگ‌کینگ، و همسرش گو کایلای شکل گرفته بود.
وانگ لیجون، معاون سابق شهردار و رئیس پلیس چونگ‌کینگ، پیش از بازداشت آقای بو و محکومیتش به حبس ابد به خاطر فساد و سوء استفاده از قدرت در این کنسولگری پناه گرفته بود. آقای وانگ نیز بعدا به ۱۵ سال حبس محکوم شد و خانم گو نیز به خاطر قتل نیل هیوود، تاجر بریتانیایی، حکم اعدام تعلیقی گرفت.
آیا کنسولگری‌های دیگر نیز تعطیل می‌شوند؟
گمانه‌زنی‌های ابتدایی حاکی از احتمال تعطیلی کنسولگری آمریکا در ووهان بود، شهری که خواهرخوانده هیوستون است. این دو شهر به منظور ترویج نوآوری در سال ۲۰۱۶ خواهرخوانده اعلام شدند.
اما هو شیجین، سردبیر گلوبال تایمز، روز ۲۳ ژوئیه گفت که تعداد کارمندان آمریکایی حاضر در این کنسولگری نسبتا محدود است، چرا که آن‌ها را در پی قرنطینه ووهان به خاطر ویروس کرونا تخلیه کرده بودند.
آقای هو گفت که چین باید با تعطیلی کنسولگری بزرگ آمریکا در هنگ کنگ، یا حداقل کاهش کارمندانش به ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر، “مزاحمت” بیشتری برای آمریکا ایجاد کند و اضافه کرد که “کاملا مشخص است که این کنسولگری یک مرکز اطلاعاتی است”.
گلوبال تایمز گفت که بیشتر شرکت‌کنندگان در نظرسنجی اینترنتی این روزنامه به تعطیلی کنسولگری هنگ کنگ رای داده‌اند.
کنسولگری سان فرانسیسکو
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نیز روز ۲۲ ژوئیه به احتمال تعطیلی تعداد دیگری از کنسولگری‌های چین در آمریکا اشاره کرد.
بعد از هیوستون، حالا کنسولگری چین در سان فرانسیسکو نیز محل مشاجره است. اف‌بی‌آی خواهان بازداشت یک غده‌شناسی چینی است که گفته می‌شود از یک ماه پیش در کنسولگری سان فرانسیسکو مخفی شده است.
بنا بر مدارکی که روز ۲۰ ژوئیه تسلیم دادگاهی در آمریکا شد، اف‌بی‌آی می‌گوید که تنگ ژوان بعد از آنکه روز ۲۶ ژوئن به دروغگویی هنگام درخواست ویزا درباره رابطه‌اش با دانشگاهی وابسته به ارتش چین متهم شد، به این کنسولگری پناه برد.
این نهاد روز ۲۴ ژوئیه اعلام کرد که در هفه‌های اخیر سه شهروند چینی دیگر را هم به اتهام دروغگویی درباره رابطه‌اشان با نیروهای مسلح چین بازداشت کرده است. وزارت خارجه چین می‌گوید این اتهامات “بهتانی مغرضانه” است و آن‌ها را رد می‌کند.
واکنش رسانه‌های چینی
عقیده رسانه‌های دولتی چین بر این است که تعطیلی اجباری کنسولگری هیوستون یک بازی انتخاباتی است که برای انداختن “تقصیر” ناتوانی دولت دونالد ترامپ در مهار همه‌گیری ویروس کرونا به گردن چین به راه انداخته شده است.
روز ۲۴ ژوئیه، خبرگزاری شین‌هوآ اتهامات آمریکا به کنسولگری هیوستون را “بی‌اساس و مهمل محض” خواند.
به گفته این خبرگزاری “واکنش شدیدا ضعیف به همه‌گیری و فشارهای انتخاباتی آمریکا را وادار کرده است که مشکلات را به گردن چین بیاندازد و چین را مقصر جلوه دهد. هدفش نیز عدم قبول مسئولیت در قبال واکنش بی‌فایده به همه‌گیری و پرت کردن حواس مردم است.”
BBC/ بخش مانیتورینگ
