تحقیقات جدید در زمینه ابتلای به انواع سرطان نشان می‌دهد که علت اصلی را باید در “اشتباه تصادفی” در نحوه تقسیم سلول‌های پایه جستجو کرد.
نشریه علمی ساینس ژورنال در شماره اخیر خود گزارش تحقیقات دو پژوهشگر آمریکایی به نام‌های برت ووگلستاین و کریستیان توماستی را منتشر کرده که گفته‌اند ابتلای به دو سوم از انواع سرطان‌ها بیشتر حاصل “بدشانسی” در جهش ژنتیکی است تا شرایط زندگی فرد، عوامل محیطی و وراثت ژنتیکی.
این مقاله با عنوان “تنوع در خطر سرطان در میان بافت‌ها می‌تواند توسط تعداد تقسیم سلول پایه تبیین شود” منتشر شده و نویسندگان آن گفته‌اند که خطر ابتلای به سرطان در اندام‌هایی از بدن انسان بالاتر است که دفعات تقسیم سلول پایه در آنها بیشتر است. به عنوان مثال، دفعات تقسیم سلول پایه در روده بزرگ انسان چهار بار بیش از دفعات تقسیم سلول پایه در روده کوچک است و موارد ابتلای به سرطان روده بزرگ هم بیش از سرطان روده کوچک بروز می‌کند.
در موش‌ها، وضعیت درست عکس این است و موش‌ها بیش از انسان در معرض خطر ابتلای به سرطان روده کوچک قرار دارند.
به گفته این دو پژوهشگر دانشگاه جان هاپکینز آمریکا، “بدشانسی در جهش سلولی” زمانی بروز می‌کند که هنگام همانندسازی سلولی، “یکی از حروف دی‌ان‌ای اشتباها با حرف دیگری جابجا می‌شود” و این اشتباه تببین‌کننده ابتلای به ۲۲ نوع سرطان از ۳۱ نوع سرطانی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
این پژوهش نشان می‌دهد که به چه دلیل افرادی که در معرض عوامل سرطانزا، مانند سیگار کشیدن، قرار دارند گاه بیش از افراد دیگر عمر می‌کنند. علت مصون ماندن این افراد از ابتلای به سرطان، داشتن سابقه ژنتیکی بهتر نیست بلکه طول عمر آنان را باید به “خوش شانسی” نسبت داد.
در عین حال، بر این نکته تاکید شده است که شرایط محیطی و شیوه زندگی، از جمله کشیدن سیگار یا قرار گرفتن در معرض سایر عوامل خطرساز، احتمال “بدشانسی” در ابتلای به سرطان را افزایش می‌دهد و به این ترتیب، نباید این عوامل را نادیده گرفت.
برت ووگلستاین، یکی از دو نویسنده این مقاله، گفته است: “ابتلای به تمامی انواع سرطان‌ها معلول ترکیبی از بدشانسی، شرایط محیطی و شیوه زندگی و همچنین عوامل ژنتیکی است و ما توانسته‌ایم الگویی را تدوین کنیم که امکان آن را به ما می‌دهد تا بدانیم هر یک از این عناصر تا چه اندازه در ایجاد سرطان دخیل است.”
الگوی ارائه شده توسط این دو پژوهشگر پس از بررسی آمار ابتلای به انواع سرطان همراه با وضعیت تقسیم سلولی در اندام‌های مختلف تدوین شده است. مدل ریاضی ارائه شده در این الگو حاکی از همبستگی آماری قابل توجه بین میزان ابتلای به انواع سرطان در طول عمر افراد با کل دفعات تقسیم سلولی اندام‌های مختلف در این مدت بوده است.
البته مانند هر پژوهش علمی دیگری، نظریه این دو پژوهشگر مورد بررسی و نقد و انتقاد سایر پژوهشگران و کارشناسان قرار خواهد گرفت اما پرفسور ووگلستاین گفته است که این تحقیقات نتیجه عملی مشخصی هم دارد. به گفته او، پژوهش جدید نشان می‌دهد که پیش‌بینی خطر بروز سرطان کاری ساده نیست و بهترین راه مبارزه با خطرات ناشی از ابتلای به این بیماری، تشخیص سریع و درمان به موقع آن است. وی گفته است که برای این منظور، لازم است منابع بیشتری به شناسایی و مداوای این بیماری اختصاص یابد.
داگلاس لویی، معاون موسسه ملی سرطان شناسی بتیسدا، مریلند، این توصیه را تایید می‌کند اما می‌افزاید که اکثر موارد ابتلای به سرطان “قابل پیشگیری” است و تلاش یرای مقابله با این بیماری باید ادامه یابد. همچنین، لازم است مردم با انتخاب شیوه‌های سالم‌تر زندگی، خطر ابتلای به انواع سرطان را کاهش دهند.
bbc
