ایران و قدرت‌های جهانی به ‘چارچوب’ توافق اتمی دست یافتند

بعد از مذاکراتی نفس‌گیر و طولانی در لوزان سوئیس، ایران و شش قدرت جهانی توانستند با انتشار بیانیه‌ای مشترک “چارچوب” توافق نهایی را مشخص سازند.

بر اساس این بیانیه مشترک، ایران ظرفیت غنی سازی اورانیوم خود را کاهش می‌دهد و در قبال این کار، تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران در چند مرحله‌ برداشته می‌شوند.

باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا با استقبال از این بیانیه مشترک گفت “تفاهمی تاریخی” با ایران به دست آمده است.

ایران و قدرت‌های جهانی قرار است تا پایان ماه ژوئن، پیش‌نویس توافق جامع اتمی را تهیه کنند.

“چارچوب” توافق اتمی با ایران، پنجشنبه شب در شهر لوزان و در قالب یک بیانیه مشترک از سوی فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، قرائت شد.

این بیانیه حاصل هشت روز از آخرین دور مذاکرات نمایندگان ایران و گروه کشورهای موسوم به ۵+۱ (آمریکا، بریتانیا، روسیه، چین، فرانسه، و آلمان) در هتل بوریواژ شهر لوزان در سوئیس است.

پیشتر قرار بود که این مذاکرات با ضرب الاجل پایان ماه مارس خاتمه یابد اما کشورهای درگیر در این گفتگوها، دو روز دیرتر توانستند بر سر متن این “بیانیه مشترک” به توافق برسند.

خانم موگرینی که ابتدا متن این بیانیه را به زبان انگلیسی خواند گفت که “ظرفیت و اندوخته برنامه هسته‌ای ایران محدود می‌شود”.

بیش از یک دهه است که ایران و قدرت‌های جهانی بر سر ماهیت برنامه هسته‌ای تهران اختلاف نظر دارند.

اسرائیل و غرب، ایران را متهم می‌کردند که در قالب برنامه صلح آمیز اتمی، فعالیت‌های مخفیانه با انگیزه دستیابی به سلاح هسته‌ای دارد اما ایران همواره این ادعا را رد کرده است.

ایران و شش قدرت جهانی از پاییز ۱۳۹۲ مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای را از سر گرفتند.

در آذرماه آن سال ایران و شش قدرت جهانی به توافق اولیه رسیدند تا برای یک توافق پایدار و فراگیر مذاکره کنند.

مقام‌های ایرانی گفتند که ورود آنها به مذاکرات با هدف برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران بوده است.

‘راستی‌آزمایی بی‌سابقه’

بر اساس سندی که پس از پایان مذاکرات از سوی دولت آمریکا منتشر شده، چارچوب توافق با ایران شامل این موارد است:

• ایران از میزان سانتریفیوژهای فعال در غنی سازی اورانیوم می‌کاهد و ذخیره اورانیوم غنی شده خود را کاهش می‌دهد.

• سانتریفیوژهایی که دیگر فعال نیستند زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به انبار خواهند رفت.

• همه تاسیسات اتمی ایران به شکل مرتب زیر نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد.

• ایران نیروگاه آب سنگین اراک را بازطراحی می‌کند تا دیگر پلوتونیوم در سطح تسلیحات اتمی در این محل تولید نشود.

• تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه برنامه اتمی ایران در چند مرحله لغو می‌شوند، اما در صورتی که ایران تعهداتش را نقض کند این تحریم‌ها مجددا برقرار خواهند شد.

رئیس جمهوری آمریکا گفته است که مراحل اجرای این توافق اتمی با ایران به دقت زیر نظر خواهد بود و “اگر ایران تقلب کند، جهان متوجه خواهد شد.”

به گفته آقای اوباما، چارچوب توافقی که به دست آمده، “مبتنی بر اعتماد نیست، بلکه مبتنی بر راستی‌آزمایی بی‌سابقه است.”

رئیس جمهوری آمریکا همچنین رسیدن به این چارچوب اولیه را نتیجه “ماه‌ها دیپلماسی فشرده و اصولی” دانست که منجر به “توافقی خوب” شده است.

‘سلفی’ با اوباما در تهران

سخنرانی رئیس جمهوری آمریکا در کاخ سفید که دقایقی پس از انتشار “بیانیه مشترک” صورت گرفت در اقدامی نامعمول از سوی تلویزیون دولتی ایران، شبکه خبر، به شکل مستقیم و با ترجمه همزمان پخش شد.

در واکنش به مشخص شدن نتیجه مذاکرات اتمی با ایران، تصاویری در شبکه های اجتماعی منتشر شده که برخی شهروندان ایرانی را در حال شادی در خیابان‌های تهران نشان می‌دهند.

همچنین برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی در ایران، از پخش سخنرانی آقای اوباما در تلویزیون دولتی ایران تصاویر “سلفی” گرفته‌اند.

خبر مربوط به چارچوب مقدماتی توافق اتمی ایران، پیش از آنکه به شکل رسمی اعلام شود، در شبکه توئیتر منتشر شد.

جواد ظریف وزیر خارجه ایران در حساب کاربری توئیتر خود نوشت: “راه حل را یافتیم، آماده‌ایم نوشتن پیش‌نویس را فورا شروع کنیم.”

همزمان، جان کری وزیر خارجه آمریکا در حساب توئیتر خود نوشت: “روزی بزرگ … به زودی برای کار روی توافق نهایی برمی‌گردیم.”

بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد، پیش‌نویس توافق اتمی ایران و قدرت‌های جهانی را ستوده و گفته است “به صلح و ثبات منطقه کمک خواهد کرد.”

به گفته دبیر کل سازمان ملل، “این توافق، همزمان با رعایت حقوق و نیازهای ایران، به جامعه جهانی اطمینان می‌بخشد که فعالیت‌های اتمی ایران منحصرا صلح آمیز خواهد ماند.”

‘روزی بزرگ’

فدریکا موگرینی رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که همراه با آقای ظریف این بیانیه مشترک را قرائت کرد آن را “دستاوردی مهم” دانست.

به گفته خانم موگرینی، مذاکرات اتمی با ایران برای تدوین “پیش‌نویس متن نهایی توافق” ادامه خواهد یافت.

آقای ظریف گفته است توافق جامع هسته‌ای “در واقع مبتکرانه” خواهد بود زیرا ایران را قادر می‌سازد تا اورانیوم غنی شده خود را در بازار سوخت جهانی به فروش برساند.

روسیه از رسیدن به چارچوب توافق استقبال کرده و آن را به معنای شناسایی “حق بی قید و شرط ایران برای دستیابی به برنامه اتمی” دانسته است.

با این حال، لورن فابیوس وزیر خارجه فرانسه به خبرنگاران گفت: “این گامی مثبت است اما همزمان سوالات و جزییاتی باقی مانده که باید حل شوند.”

بنا به گزارش‌ها، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در تماس تلفنی با آقای اوباما گفته است توافقی که بر اساس این چارچوب به دست آید موجودیت اسرائیل را تهدید خواهد کرد.

کاخ سفید می‌گوید رئیس جمهوری آمریکا در پاسخ به آقای نتانیاهو گفته است این توافق اتمی، “به هیچ عنوان نگرانی‌های ما در ارتباط با حمایت‌ ایران از تروریسم و تهدیدهایش علیه اسرائیل را رفع نمی‌کند.”

رسیدن به چارچوب توافق اتمی با ایران همچنین با انتقاد برخی اعضای کنگره آمریکا مواجه شده است که مایلند در تایید یا رد توافق نهایی دست داشته باشند.

جان بینر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا با ابراز دلواپسی از چارچوب توافق اتمی با ایران، آن را نشانه انحراف از اهدافی دانسته که پیشتر آقای اوباما اعلام کرده بود و گفته است که کنگره باید پیش از لغو تحریم‌ها توافق نهایی را بررسی و تایید کند.

bbc