در ایران برای برخی از مردم تنها راه دسترسی به سریالها، بازیها، مجلات آنلاین، موسیقی و فیلمهای روز، دانلود کردن آنها از سایتهای مختلف است، اما اینکه در قلب اروپا یعنی در سوئیس که به نوعی یکی از مراکز اصلی تجاری و مالی جهان به شمار میرود چنین امری با مدارا روبرو شود برای بسیاری از مردم جهان غیر قابل تصور است.
آزادی ساکنان این کشور برای دانلود فیلم و موسیقی، بازی، سریال و نسخه اینترنتی مطبوعات روز حتی صدای کاخ سفید را هم درآورده است و در گزارش اخیر دفتر تجارت ریاست جمهوری ایالاتمتحده آمریکا از سوئیس به عنوان یکی از کشورهای ناقض قوانین حق مالکیت فکری یاد شده است، امری که واکنش چندانی در این کشور که خود را دارای ثبات اقتصادی بسیار به نسبت سایر کشورهای اروپایی و غربی میداند به دنبال نیاورد.
در گزارش دفتر تجارت ریاست جمهوری آمریکا از سوئیس به عنوان بهشت سارقان اینترنتی یاد شده و آمده است که سوئیس نه تنها به واسطه عدم ممانعت از اشتراک فایل بلکه میزبانی بسیاری از سایتهای اشتراک فایل در زمره کشورهایی درآمده که باید تحت مراقبت قرار گیرند.
روسیه، چین، اوکراین، هندوستان و کانادا نیز در زمره ۳۷ کشوری هستند که کاخ سفید عملکرد آنها را از نظر قانونی و یا اجرای عملی قوانین برای ممانعت از دانلود کردن و یا اشتراک فایلها مورد ایراد دانسته است.
در سوئیس قوانین سفت و سختی در زمینه حقوق اجتماعی وجود دارد، اما دانلود کردن فیلم، موسیقی و سایر محصولات رسانهای از سایتهای مخصوص دانلود صراحتاً غیرقانونی نیست، این امر علاوه بر آنکه اتحادیه اروپا را که مناسباتش با سوئیس در یکی- دو سال اخیر بر سر ارزش برابری فرانک با یورو و سختگیری برای ورود و اقامت متقاضیان کار از این اتحادیه به سوئیس چندان دلپذیر نبوده، آزرده خاطر کرده، صدای آمریکا را هم درآورده است و کاخ سفید رسماً بار دیگر سوئیس را جزو کشورهای ناقض حقوق مالکیت محصولات فرهنگی قلمداد کرده است.
دفتر تجارت کاخ سفید ضمن قدردانی از مساعی سوئیس در گسترش امنیت و ثبات در جهان، میگوید که به دلیل مشکلات قانونی و همچنین اجرای ضوابط قانونی در مورد حق کپی رایت در اینترنت ناچار است تا سوئیس را در گروه فوق قرار دهد.
در سال ۲۰۱۰ دیوان عالی سوئیس دستور متوقف کردن ردیابی آدرس اینترنتی کسانی که به اشتراک فایل اقدام میکنند را صادر کرد، رأیی که چون موهبتی آسمانی برای کاربران اینترنت در کشوری که یکی از دو یا سه کشور غربی با بالاترین میانگین درآمد سرانه است، تلقی شد.
سالهاست که در ایران نیز همچون سوئیس، دانلود کردن فیلم و موسیقی رواج دارد، با این تفاوت که دانلود این محصولات در ایران به لحاظ مغایرت با قوانین شرعی در کشور جرم محسوب میشود با این حال علیرغم پایین نگه داشتن عمدی سرعت اینترنت در ایران که آن را در زمره کشورهای عقب مانده اینترنتی قرار داده است، دانلود کردن این محصولات با وجود سانسور و فیلترینگ و مخاطرات متعاقب آن بهطور کامل رواج دارد.
اما در عوض در سوئیس قوانین سفت و سختی برای حمایت از کپی رایت (حق مؤلف) وجود دارد تا آنجا که شرکت اپل برای وارد کردن ساعت هوشمند خود (اپل واچ) به بازار این کشور به دلیل ثبت تجاری قبلی این عنوان با دردسر بسیاری روبرو شد و البته در پشت پرده این ماجرا هراس شرکتهای ساعت سازی سوئیس از سر برآوردن یک رقیب تازه نیز بود.
سوئیس به جای آنکه صراحتاً دانلود کردن موسیقی و فیلم از اینترنت را مشمول مجازات قانونی کند، بر تغییر رفتار کاربران اینترنت و توجه دادن آنها به نادرست بودن این عمل از طریق افزایش آگاهی و کارزارهای تبلیغاتی پرداخته است، گزارش شورای فدرال سوئیس در سال ۲۰۱۱ مؤید آن است که به جای برخورد قضایی با این افراد باید برخورد توجیهی صورت گیرد، در این گزارش آمده است که حدود یک سوم کاربران در سوئیس به دانلود کردن غیرمجاز از اینترنت میپردازند، اما این امر بدان معنا نیست که هزینه کمتری برای تفریحات رسانهای میپردازند و از این نظر صنعت سرگرمیهای رسانهای در سوئیس در معرض خطر نیست.
این در حالی است که در آلمان، کشور همسایه سوئیس، دانلود کردن غیرمجاز فیلم و موسیقی از سایتهای مختلف با مجازات روبرو میشود و نه تنها متخلفان از طریق ردیابی شناسایی و مورد پیگرد قرار میگیرند، بلکه اغلب سایتها و ابزارهای دانلود مجانی از اینترنت نیز فیلتر هستند. تقریباً در همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز چنین قوانینی وجود دارند با این حال این قوانین و مجازاتها و تدابیر مختلف مانع از دانلود کردن فیلمها و موسیقی روز توسط کاربران اروپایی نشده است، بنا برگزارش موسسه سیسکو تنها در اروپای غربی در طول سال گذشته حجم فایلهایی که بهطور غیرقانونی به اشتراک گذارده شدهاند بالغ بر دو میلیارد سیدی بوده است.
مؤسسات دولتی و کمپانیهای مرتبط در آمریکا علاوه بر تلاش برای مسدود کردن و طرح شکایت علیه عرضهکنندگان اینترنتی این محصولات رسانهای و یا حتی راهاندازی کمپینهای مختلف از جمله کمونیستی خواندن اشتراک فایلهای موسیقی و فیلم که مخالف ارزشها و مفاهیم نظام سرمایهداری است، میکوشند تا کنترل بازار را از دست ندهند. اما به نظر میرسد که این سودا با وجود از دست رفتن سالیانه میلیاردها دلار سود به آرزویی محال برای آنها بدل شده است.
با این حال شاید سوئیس در سالهای آینده دستخوش تغییراتی در این زمینه باشد و دیگر «بهشت سارقان اینترنتی» لقب نگیرد. شورای فدرال (دولت) سوئیس میگوید که در تلاش است تا مقررات تازهای که با آزادی شهروندان این کشور و حکم دیوان عالی کشور مغایرت نداشته باشد را تهیه کند، پس تا آن زمان سوئیس که به خاطر دمکراسی مستقیم، رفاه اجتماعی، امنیت و ثبات و مناظر طبیعی زیبا به بهشت اروپا مشهور است، جاذبه دیگری هم دارد و میتوان گفت: به بهشت اینترنت خوش آمدید!
امید حبیبی نیا
bbc