ایران قطعنامه مصوب شورای حقوق بشر سازمان ملل برای تمدید ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر این نهاد را مورد انتقاد قرار داده است.
حسین جابری انصاری، سخنگوی وزارت خارجه، گفته است که “جمهوری اسلامی تمدید ماموریت گزارشگر ویژه ایران را واجد هیچ ضرورت و وجاهت حقوقی ندانسته و تصویب آن را با اهداف سیاسی و تنها بر مبنای خصومت با ایران میداند و بنابراین، خود را ملزم به پذیرش و رعایت مفاد این قطعنامه نمیداند.”
ایران یکی معدود کشورهای جهان است که شورای حقوق بشر سازمان برای پیگیری موارد نقض حقوق بشر در آنها گزارشگر ویژه تعیین کرده است. دوره ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر یک سال است و لازم است هرسال، اعضای دورهای شورای حقوق بشر با توجه به شرایط کشور مورد نظر و گزارش گزارشگر ویژه، در مورد تمدید یا پایان این ماموریت تصمیمگیری کنند.
در سال جاری هم، اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل با اکثریت آرا، قطعنامه تمدید دوره ماموریت احمد شهید، گزارشگر ویژه ایران برای یک سال دیگر را تصویب کردند هر چند جمهوری اسلامی ضمن تاکید بر اینکه موازین حقوق بشر را در چارچوب “فرهنگ و ارزشهای” خود رعایت میکند، از همکاری با گزارشگر ویژه از جمله اجازه بازدید او از ایران خودداری ورزیده است.
آقای جابری انصاری با اشاره به اینکه عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی از جمله کشورهایی بودند که به این مصوبه رای مثبت دادند، گفته است که این کشورها “در سیاست داخلی از نقض نهادینه و سیستماتیک حقوق بشر در زمینه حقوق زنان و مهاجران و حقوق سیاسی و اولیه شهروندان به ویژه منتقدان خود به طور جدی رنج میبرند و در سیاست خارجی با حمایت از تروریسم وافراطگرایی، منطقه و جهان را با کشتار و ویرانی و ناامنی و بیثباتی مواجه ساختهاند.” وی گفته است که “این دلیل روشن سیاسی بودن این قطعنامه و استفاده ابزاری غرب از این سازوکار بینالمللی است.”
سخنگوی وزارت خارجه اظهار داشته است که “مطابق یک اصل کلی حقوق بینالملل، رای کشورهای مزبور به این قطعنامه به معنی قبول امکان ایجاد این سازوکار برای بررسی وضعیت حقوق بشر در کشورهایشان محسوب میشود و این کشورها با موافقت با ایجاد ساز و کار مشابه در مورد وضعیت حقوق بشر کشورشان، میزان حسن نیت و اعتقاد واقعی خود نسبت به ارتقاء حقوق بشر را نشان دهند.”
حسین جابری انصاری با اشاره به وعده رئیس جمهوری ایران برای تدوین سندی با نام منشور شهروندی، گفته است که دولت جمهوری اسلامی “براساس آموزههای دینی و قانون اساسی و منشور در حال تدوین شهروندی، ارتقاء وضعیت حقوق بشر را از جمله تعهدات خود میداند و بر همین اساس تا کنون همکاری روشن و مستمری با سازوکارهای حقوق بشری سازمان ملل از جمله سازوکار گزارش جهانی ادواری داشته است.”
در حالیکه گزارشگران ویژه در تهیه گزارشهای خود، در کنار تلاش برای ارتباط با مقامات و نهادهای دولتی، به تحقیق از نهادهای غیردولتی و قربانیان نقض حقوق بشر هم میپردازند، “گزارش جهانی ادواری” عمدتا شامل گزارش دولتهای عضو سازمان ملل در مورد اقدامات و دستاوردهایشان در پیشبرد حقوق بشر و تبادل نظر با نهادهای سازمان ملل در این زمینه است.
شورای حقوق بشر در سال ٢٠٠٦ تاسیس شد و ٤٧ کشور عضو آن برای دورههای سه ساله توسط مجمع عمومی انتخاب میشوند. هر کشور حداکثر میتواند برای دو دوره متوالی به عضویت این نهاد درآید.
احمد شهید چهارمین گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل در امور جمهوری اسلامی ایران است و پیش از او آندریاس آگوییلار، رینالدو گالیندوپل و موریس کاپیتورن از سوی نهادهای حقوق بشری سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران تعیین شده بودند.
احمد شهید در گزارشهای خود مواردی مانند کثرت اعدامها، کاربرد مجازاتهای خشونت آمیز، محدودیت آزادی بیان و اجتماعات، فقدان آزادیهای سیاسی و اجتماعی، نقض حقوق اقلیتها، رعایت نشدن برخی کنوانسیونها و تعهدات بینالمللی ناظر به حقوق بشر را به عنوان جوانبی از شرایط زندگی در ایران ذکر کرده که مستلزم رسیدگی و اقدام برای بهبود است. وی در آخرین گزارش خود تاکید کرد که وضعیت حقوق بشر از زمان انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران بهتر نشده و در برخی جنبهها، وخیم تر شده است.
انتقاد از وضعیت حقوق بشر ایران معمولا در نشستهای مجمع عمومی سازمان ملل نیز مطرح و تصویب میشود. تمامی کشورهای عضو سازمان ملل در جلسات مجمع عمومی شرکت میکنند.
bbc
