Art, Movies

در جشنواره رم از تئوری توطئه علیه ترامپ تا شیرین نشاط

در عین حالی که خیلی ها گمان می‌کردند جشنواره جهانی فیلم رم، با داشتن رقیب قدرتمندی چون ونیز- قدیمی ترین جشنواره جهان و یکی از سه ضلع مثلث مهمترین جشنواره های سینمایی جهان- جشنواره دیرپایی نخواهد بود و به زودی تعطیل خواهد شد، جشنواره رم، امسال سیزدهمین سالش را جشن گرفت؛ با فرش های قرمز و ستارگان سینما و انبوه هیاهوی پیرامونی که مشتاقان سینمای هنری را در کنار علاقه مندان عادی سینما یکجا به خود جلب کرد آن هم در شهر شگفت انگیزی که محل زندگی و خلق هنری فلینی و آنتونیونی بود و ماوای چینه چیتا، یکی از اولین و بزرگ ترین استودیوهای سینمایی جهان.

به دلیل پرهیز از یک رقابت ناکام با ونیز، جشنواره رم، سال هاست که به یک “جشن” (Fest) بدل شده؛ جشنی برای نمایش فیلم ها بدون بخش مسابقه با تنها یک جایزه: جایزه تماشاگران به فیلم برگزیده. این جایزه امسال به فیلم “گناه کوچک امید” ساخته ادواردو دآنجلیس از ایتالیا رسید؛ فیلمی با حس های زنانه درباره ماریا، دختری تنها در یک محیط دورافتاده که صاحب دریافت تازه ای از جهان می شود.

“اوقات بد در ال رویال”؛ وامدار تارانتینو

فیلم افتتاحیه جشنواره، شروع جذابی را برای آن رقم زد: “اوقات بد در ال رویال” ساخته درو گدار، فیلمی دیدنی که نمونه‌اش را می توان یافت، اما با این حال فضا و پرداخت حساب شده و دقیقش تماشاگر را بر صندلی‌اش میخکوب می کند.

از همان اولین صحنه‌ها تماشاگر با فضایی شبیه به فیلم‌های کوئنتین تارانتینو و روبرتو رودریگوئز روبرو می شود که این نوع فضاسازی – و نوع قصه گویی- عامدانه تا انتهای فیلم ادامه می‌یابد.

داستان در ابتدا ساده به نظر می‌رسد، اما رفته رفته با بازگشت به گذشته و روایت‌های چندباره از زوایای مختلف، شکل دیگری به خود می گیرد. میزانسن‌های وام گرفته از سینمای کلاسیک با شیوه روایتی جنون آمیز- و شخصیت‌هایی جنون آمیزتر- فیلم به یادماندنی‌ای را رقم می زند که تقریباً همه بازیگران آن عالی آن ظاهر شده‌اند.

“فارنهایت یازده/نه”؛ تئوری توطئه علیه ترامپ

حضور مایکل مور با آخرین فیلمش، “فارنهایت یازده/نه” در کشوری مثل ایتالیا که افکار سوسیالیستی در بین هنرمندان و تحصیل کردگان آن موج می زند، طبیعتاً برگ برنده ای بود برای جشنواره رم.

از ابتدا مشخص بود که فیلم تازه مایکل مور- به شدت هوادار هیلاری کلینتون- درباره ترامپ علیه او خواهد بود، اما شاید نمی شد تصور کرد که این فیلم به این اندازه تند و بی پرده باشد.

در صحنه ای از فیلم، مایکل مور را در کنار دونالد ترامپ در یک برنامه تلویزیونی در دهه نود می بینیم که در آن ترامپ به شوخی می گوید امیدوار است مور روزی فیلمی درباره او نسازد، اما حالا مور فیلمی درباره او ساخته که در آن آشکارا ترامپ را با هیتلر مقایسه می کند.

مور باز هم تئوری توطئه را درباره وقایع یازده سپتامبر مطرح می‌کند و آن را زمینه چینی برای رسیدن به امروز می خواند. در این فیلم که ترکیبی است از تصاویر آرشیوی و مصاحبه با اشخاص، همه چیز بر محور افکار سازنده ‌اش شکل می گیرد که مرتب با نریشنی بی پایان درباره همه چیز نتیجه گیری می کند و از ما می خواهد که حرف‌های او را باور کنیم. یکی از این نتیجه گیری های عجیب این است که ترامپ انتخابات بعدی آمریکا را لغو و همه قدرت را قبضه خواهد کرد.

در بخشی از فیلم صدای ترامپ روی تصاویر سخنرانی هیتلر گذاشته شده و بعد راوی (مور) به ما می گوید که در دوره هیتلر هم گفته می شد قانون اساسی مانع او خواهد بود، اما این طور نشد. مور تصویری آخرالزمانی از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا ارائه می دهد و با پیش کشیدن ادعاهایی عجیب (از جمله کنار هم قرار دادن برخی شوخی های ترامپ درباره دخترش و برخی از عکس های آنها با تاکید بر محل قرار گرفتن دست ترامپ بر روی بدن دخترش) نتیجه گیری ناعادلانه ای را درباره رابطه آنها شکل می دهد که بیشتر به ترور شخصیت شبیه است تا تحلیلی علمی درباره رئیس جمهور آمریکا.

جز این، دو قسمت بزرگ فیلم که بخش عمده ای از فیلم را شکل می دهد – اعتصاب معلمان و آب آلوده یک شهر- بیشتر دور افتادن از موضوع اصلی(ترامپ) است تا مدرک مستدلی علیه او.

فیلمساز ایرانی و همجنس گرایی

دزیره اخوان، فیلمساز ایرانی- آمریکایی که با فیلم “رفتار درخور” در چند جشنواره جهانی شرکت کرده بود،امسال با فیلم تازه ای به نام “آموزش غلط کامرون پست” بازگشته است.

هر دو فیلم این فیلمساز جوان موضوعاتی جنجالی درباره همجنس گرایان را روایت می کند؛ اولی درباره دختری ایرانی در آمریکا که گرایش جنسی خودش را مجبور است از والدینش مخفی کند و دومی درباره دختری نوجوان در آمریکای سال ۱۹۹۳ که گرایش جنسی خودش را به همجنس کشف می کند و والدینش او را به یک مرکز بازپروری می فرستند.

“آموزش غلط کامرون پست” از کلیشه های فیلم قبلی فاصله می گیرد و فیلمساز سعی دارد تصویری دقیق تر از دنیای یک دختر نوجوان ارائه دهد. هرچند فیلم به مراتب خوش ساخت تر از فیلم قبلی است، اما کماکان با خلق دنیا و شخصیت هایی درگیر کننده فاصله دارد، ضمن آن که شکل های دیگری از فرستادن یک دختر به یک مرکز مذهبی به دلیل رابطه جنسی را پیشتر در سینما بارها و بارها دیده ایم.

از مارتین اسکورسیزی تا شیرین نشاط

یکی از جذاب ترین بخش های جشنواره رم، “رو در رو” با بازیگران و فیلمسازان شناخته شده سینماست، که امسال شامل چهره های سرشناسی چون مارتین اسکورسیزی و ایزابل هوپر بود که هر دو جایزه یک عمر فعالیت سینمایی را دریافت کردند.

کیت بلانشت ستاره طراز اول استرالیایی، جوزپه تورناتوره فیلمساز برجسته ایتالیایی و سیگورنی ویور بازیگر آمریکایی از جمله دیگر میهمانان این بخش جشنواره امسال بودند که شب های رم را جذاب تر کردند.

شیرین نشاط فیلمساز و هنرمند ایرانی ساکن آمریکا هم از دعوت شدگان برای این بخش جشنواره بود که شبی پیش از پایان جشنواره در گفت و گوی مفصلی درباره دنیا و آثارش شرکت کرد.

محمد عبدی

bbc