در تازه ترین واکنش به اعلام توافق بر سر برنامه هسته ای ایران که پس از ۲۲ ماه مذاکرات میان ایران، آمریکا و سایر اعضای ۱+۵ و نمایندگان اتحادیه اورپا به دست آمد، رهبر ایران از دولت حسن روحانی تشکر کرده است.
همزمان باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در مصاحبه ای با نیویورک تایمز گفته است شدیدترین مخالفان توافق اتمی در داخل ایران گروه های تندرویی بوده اند که مایل به حفظ وضعیت جاری برای ادامه انزوای ایران هستند.
رهبر ایران سه شنبه شب میزبان اعضای هیئت دولت در مراسم افطار بود.
سایت آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، گزارش داده است که آیت‌الله علی خامنه‌ای در دیدار با اعضای هیئت دولت از “زحمات و مجاهدات صادقانه و مجدانه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای” قدردانی کرده است.
با این حال خبری از اظهار نظر او درباره توافق جامع، که بدون هماهنگی با او به عنوان تعیین کننده سیاست های کلی نظام حاکم بر ایران ممکن نبوده، منتشر نشده است.
خبرگزاری ایرنا گزارش می دهد که حسن روحانی رئیس جمهور ایران با اشاره به نتایج مذاکرات هسته ای، از “حمایت ها و هدایت های” رهبر ایران نسبت به دولت و تیم مذاکرات هسته ای تشکر و ابراز امیدواری کرد این مسأله “حرکتی جدید در مسیر پیشرفت کشور را به وجود بیاورد.”
همزمان بر اساس گزارش‌ها از تهران مردم برای برگزاری جشن توافق هسته‌ای به خیابان‌ها آمده‌اند.
ایرنا گزارش داده مردم در در میدان ولیعصر شعارهایی مانند “سفیر صلح ایران، تشکر تشکر – روحانی زنده باد، هاشمی پاینده باد – روحانی متشکریم – نیروی انتظامی تشکر، تشکر” سر داده‌اند.
مردم در تهران همچنین شعارهایی مانند “توافق بعدی ما، حقوق شهروندی ما – پیام ما روشنه، حصر باید بشکنه و یا حسین، میرحسین” سر داده‌اند.
اکبر هاشمی رفسنجانی، دبیر کل مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران در واکنش به توافق هسته‌ای گفت: “این پیروزی مرا به یاد فتح خرمشهر و همچنین پیروزی پذیرش قطعنامه انداخت که دنیا در آن مقطع علی‌رغم همه دشمنی‌ها و حمایت‌های که از صدام می‌کردند، در بین‌المللی‌ترین سازمان جهان بر حق ایران صحه گذاشتند و تأکید کردند.”
وزیر خارجه و هیئت مذاکره‌کننده ایران ساعتی پیش وین را به مقصد مشهد ترک کردند تا “بعد از زیارتی کوتاه” راهی تهران شوند.
آقای روحانی در نطقی تلویزیونی پس از اعلام توافق از آغاز یک “صفحه جدید” سخن گفت: “مبنای این صفحه جدید این است که حل معضلات در جهان راه های ساده تری هم دارد.”
او گفت: “اجرای این توافق آغاز یک امتحان است. اگر این توافق به درستی اجرا شود، می توان خشت های دیوار بی اعتمادی را یک به یک برداشت.”
محمدرضا صادق، مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور هم به خبرگزاری فارس گفت: “اعلام توافق نهایی فصل گشایش جدیدی در صحنه روابط بین‌المللی به شمار می‌رود.”
آقای روحانی همچنین بار دیگر به فشار تحریم ها اذعان کرد: “تحریم کنندگان شرایط سختی را در جامعه به وجود آوردند، هرچند تحریم هرگز موفق نبود.”
مصاحبه با نیویورک تایمز
آقای اوباما در مصاحبه ای با نیویورک تایمز که پس از توافق اتمی انجام داد در پاسخ به سوال توماس فریدمن نویسنده ستون آزاد این روزنامه در مورد تاثیر این توافق در داخل ایران گفت که هدف اولیه و “غیربلندپروازانه” او فقط جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح اتمی است نه ملاک های دیگر.
او افزود: “…. جالب اینکه اگر به تحولات چند ماه اخیر (در ایران) نگاه کنید، می بینید که مخالفان این توافق تندروها و کسانی هستند که بیش از دیگران به ادامه حمایت از تروریسم و نقش بی ثبات کننده ایران در میان همسایگانش علاقه دارند، و تندگوترین افراد در شعارهای ضدآمریکایی و ضداسرائیلی هستند.”
“و این گویای نکاتی است. چون این تندروها مایل به حفظ وضعیت جاری هستند که در آن ایران منزوی و آنها صاحب قدرت هستند. آنها تنها بازیگران صحنه داخلی هستند. نه فقط تصمیمات نظامی با آنهاست بلکه از نظر اقتصادی هم قادرند با دور زدن تحریم ها خود را فربه تر کنند…”
او همچنین در دفاع از این توافق گفت: “ملاک سنجش توافق این نیست که باعث تغییر رژیم در ایران می شود یا نه، ملاک سنجش ما این نیست که آیا باعث حل همه مشکلاتی خواهد شد که از ایران نشات می گیرند، اینکه آیا همه فعالیت های شرورانه جهان را حل می کند. ملاک سنجش توافق این است که ایران نتواند به یک سلاح هسته ای دست پیدا کند.”
او همچنین در پاسخ به منتقدان روند مذاکرات با ایران چنین گفت: “…نکته جالب توجه برای من این است که منتقدان بیش از پیش از مساله هسته ای فاصله می گیرند و به سراغ سایر مسائل می روند مثلا می گویند ‘خوب، حتی اگر مساله اتمی رفع شود، ایران باز هم به حمایت از تروریسم ادامه خواهد داد، و از کاهش تحریم ها هم بهره مند می شوند. بنابراین پول بیشتری برای دست زدن به این فعالیت های بد خواهند داشت’.”
او گفت هرچند این اتفاقات ممکن است و آمریکا باید با آنها مقابله کند، اما هدف اصلی توافق مهار برنامه اتمی ایران است.
واکنش ها در آمریکا
آقای اوباما پیشتر در صبح روز سه شنبه بلافاصله پس از اعلام توافق در وین، در نطقی تلویزیونی نتایج را ستود.
او گفت: “امروز با مذاکره منطقی و قدرتمندانه جلوی گسترش سلاح هسته ای را در خاورمیانه گرفتیم. این توافق تمام راه های رسیدن احتمالی ایران به سلاح اتمی را بسته است.”
او باز هم تاکید کرد که “بدون این توافق خاورمیانه با خطر یک جنگ جدید روبرو می شد”.
او به کنگره گفت حالا فرصت بررسی آن را خواهد داشت با این حال هشدار داد که هر تلاشی برای جلوگیری از اجرای موفقیت آمیز توافق در کنگره را وتو خواهد کرد.
او همچنین خطاب به مردم و رهبران ایران چنین گفت: “من بارها به مردم ایران گفته ام که ما آماده تعامل محترمانه هستیم. اختلافات زیادی داریم، اما تغییر ممکن است.
جان کری وزیر خارجه آمریکا که گفته می شود اکنون رکورد زمانی تلاش برای گشودن یک گره سیاست خارجی را با استقرار طولانی در وین ثبت کرده است، از دولت و وزیر خارجه ایران تشکر کرده است.
او گفت: “می خواهم احترام عمیق خود را نسبت به رویکرد جدی و سازنده نمایندگان ایران در مذاکرات ابراز کنم.”
آقای کری همتای ایرانی خود را مذاکره کننده ای “سرسخت، حرفه ای و وطن پرست” توصیف کرد و گفت که حتی وقتی کار مذاکرات سخت می شد، جلسات را با لبخند به پایان می برده است.
نانسی پلوسی، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس سنای آمریکا توافق اتمی با ایران را یک توافق تاریخی و “محصول سال های رهبری سخت، شجاعانه و با دید باز” توصیف کرد.
به گفته دو عضو کنگره آمریکا، هیلاری کلینتون، داوطلب نامزدی دور آینده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از حزب دموکرات به آنها گفته است که توافق به دست آمده با ایران “ارزش حمایت دارد”.
با این حال شماری از اعضای دموکرات کنگره گفته اند که قضاوت را به پس از بررسی جزئیات توافق خواهند سپرد.
اما صدای مخالفت ها در میان بسیاری از جمهوریخواهان بلند بوده است.
از جمله نامزدهای جمهوریخواه انتخابات آینده ریاست‌جمهوری آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرده‌اند.
جب بوش، فرماندار سابق فلوریدا و برادر رئیس جمهور سابق آمریکا که در نظرسنجی‌ها از بقیه نامزدهای جمهور‌خواه پیش است این توفق را “خطرناک، بسیار ناقص و کوته‌بینانه” توصیف کرده است.
سناتور مارکو روبیو، دیگر نامزد جمهوریخواه از نمایندگان کنگره خواست توافق ایران را رد کنند. رئیس جمهور آمریکا هشدار داده در صورت رد شدن توافق در کنگره این تصمیم را وتو خواهد کرد. برای بی‌اثر شدن حق وتوی رئیس جمهور، رای دو سوم نمایندگان هر دو مجلس سنا و نمایندگان لازم است.
جان بینر، رئیس جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا، توافق هسته ای با ایران را “خطرناک” توصیف کرد.
میچ مک کانل، رهبر اکثریت جمهوریخواه سنای آمریکا گفت که سنا توافق با ایران را به دقت مورد بررسی قرار خواهد داد تا ببیند آیا برای آمریکا و متحدانش امنیت بیشتری تأمین می کند یا نه.
سناتور مک‌کانل اذعان کرده که حتی اگر کنگره توافق هسته‌ای ایران را رد کند، خنثی کردن وتوی باراک اوباما کار سختی خواهد بود.
کنگره آمریکا شصت روز فرصت دارد توافق نهایی را بررسی کند.
واکنش دولت نتانیاهو
کابینه امنیتی اسرائیل به اتفاق آرا توافق هسته‌ای ایران را رد و در بیانیه‌ای اعلام کرد که اسرائیل به این توافق پایبند نخواهد بود.
صبح سه شنبه در حالیکه هنوز متن توافق هسته‌ای ایران و ١+٥ منتشر نشده بود، بنیامین نتانیاهو در واکنش به این توافق گفت: “برای ایران راهی مطمئن به سوی اسلحه هسته‌ای گشوده شده و بسیاری از موانع ایجاد شده در این مسیر برداشته خواهد شد. ایران میلیاردها دلار پولش را دریافت خواهد کرد تا سیاست ترور و تهاجم خود در منطقه و جهان را دنبال کند.”
اما آمریکا تلاش کرده است در این زمینه به متحد اصلی خود در خاورمیانه اطمینان دهد.
بنا بر اعلام کاخ سفید، باراک اوباما در گفت‌وگوی تلفنی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل ضمن اطمینان داد درباره تضمین امنیت اسرائیل گفته است که اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا را برای رایزنی درباره توافق هسته‌ای ایران به اسرائیل می‌فرستد.
آقای اوباما به نخست‌وزیر اسرائیل گفته است که این توافق نگرانی آمریکا از “حمایت ایران از تروریسم و تهدید علیه اسرائیل” را برطرف نمی‌کند.
اظهارات رهبران خاورمیانه
خبرگزاری رویترز گزارش داده است که عربستان سعودی در واکنش به اعلام توافق هسته‌ای ایران، بر اهمیت بازرسی‌ها و امکان بازگشت تحریم‌ها تاکید کرده است.
کاخ سفید بعد از ظهر سه شنبه به وقت واشنگتن اعلام کرد که باراک اوباما در تماسی تلفنی با ملک سلکان، پادشاه عربستان با او درباره توافق هسته‌ای ایران صحبت کرده است.
خبرگزاری فرانسه هم به نقل از یک سخنگوی دولت عربستان نوشت: با در نظر گرفتن همسایگی ایران، عربستان سعودی امیدوار است که روابط بهتری بر اساس حسن همجواری با ایران و عدم دخالت در امور داخلی برقرار کند.
به گزارش رویترز، وزارت امور خارجه مصر هم اعلام کرد: “توافق ایران و کشورهای غربی می‌تواند از مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه جلوگیری کند.”
خلیفه بن زاید آل نهیان، رئیس امارات و امیر ابوظبی توافق هسته‌ای ایران را به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران تبریک گفته است.
عمان، اولین کشور حاشیه خلیج فارس بود که از توافق هسته‌ای ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک استقبال کرد. بدر بوسعیدی، دبیرکل وزارت امور خارجه عمان در توییتر خود توافق برد برد را تبریک گفت.
به گزارش خبرگزاری دولتی سوریه، بشار اسد، رئیس جمهوری آن کشور در پیام‌های جداگانه ای برای آیت‌الله علی خامنه‌ای و حسن روحانی دستیابی به توافق هسته‌ای با گروه ۱+۵ را به آنان تبریک گفته و را “دستاوردی تاریخی” و “پیروزی عظیم” توصیف کرده است.
او گفته است که این توافق و پایان تحریم‌ها، نقطه عطفی در تاریخ ایران است. وزارت خارجه سوریه هم در بیانیه ای، توافق هسته‌ای را دستاوردی مهم برای ایران دانسته است.
محمد اشرف غنی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان هم از توافق هسته ای میان جمهوری اسلامی ایران و کشور های ١+٥ استقبال کرد.
واکنش نمایندگان مجلس
واکنش ها در مجلس ایران هم مثل کنگره آمریکا یکدست نبوده است. عده ای از آن استقبال و دیگران گفته اند در انتظار جزئیات هستند.
به گزارش خبرگزاری فارس، علی لاریجانی رئیس مجلس گفت: “امروز مذاکرات هسته‌ای توفیقی برای ملت ایران داشته و بعد از سال‌ها به نتیجه رسیده است و در این زمینه باید از وزیر خارجه و تیم دولت تشکر کنیم چرا که وقت کافی گذاشته و مسائل را مورد بررسی قرار دادند.”
او اضافه کرد: “امیدواریم که مذاکرات دستاوردهای بسیاری برای مردم داشته باشد و امیدواریم که جمع‌بندی صورت گرفته در مرحله اجرا نیز به خوبی محقق شود.”
به گزارش ایرنا، غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، نماینده مردم رشت در مجلس با اشاره به توافق هسته ای میان ایران و ۱+۵ خطاب به “تندروها و دلواپسان” گفت: “از نتایج این مذاکرات درس عبرت بگیرید و از ظریف و تیم مذاکره کننده هسته ای عذرخواهی کنید.”
عباس منصور آرانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به خبرگزاری مهر گفت: “فعلا باید متن اصلی و ضمائم آن را ببینیم تا بتوانیم قضاوت کنیم که توافق چگونه انجام شده است.”
احمد توکلی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی به خبرگزاری ایرانا گفت: “جمع بندی مذاکرات می تواند ۳۰ درصد در طولانی مدت در کاهش هزینه واردات تاثیر بگذارد و از این جهت مثبت است.”
حمیدرضا ترقی، معاون امور بین‌الملل حزب موتلفه اسلامی با اشاره به اینکه اگر توافق به امضای کشورها نرسد “احتمال دبه زیاد است”، به خبرگزاری فارس گفت: “برگزاری هر گونه تجمع در خصوص مسائل هسته‌ای زودهنگام است و نباید احساسی برخورد کرد به دلیل اینکه موجب سواستفاده و تحریک دشمن می‌شود و آنها راحت می‌توانند زیر توافق و تعهداتشان بزنند.”
علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی در واکنش به توافق هسته‌ای به خبرگزاری مهر گفت: “بعد از توافق، چند ماه زمان نیاز داریم تا پس از طی مراحل اجرایی از سوی ایران و غرب، آثار برداشته شدن تحریم‌ها به طور کامل خود را نشان دهد، این در حالی است که مردم خسته از فشارهای چند سال اخیر، انتظار دارند به سرعت مشکلات اقتصادی کشور مرتفع شود.”
سایر واکنش های جهانی
به گزارش رویترز، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان از توافق هسته‌ای با ایران به عنوان یک “موفقیت مهم” استقبال کرد و از تمام طرفها خواست تا هر چه سریع تر این توافق را اجرا کنند.
دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا توافق با ایران را تاریخی دانست و گفت: “این توافق ایران را از دستیابی به سلاح اتمی دور نگاه می‌دارد و کمک می‌کند دنیا محل امن تری باشد.”
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین به رویترز گفت: “توافق هسته‌ای ایران نشان می‌دهد که دنیا می‌تواند با استفاده از مذاکره مشکلات مختلف را حل کند.”
فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه، ضمن ابراز خرسندی از توافق ایران و شش قدرت جهانی به خبرگزاری فرانسه گفت که “جهان با این توافق پیشروی خواهد کرد.”
وزیر امور خارجه فرانسه گفته است که انتظار می رود قطعنامه شورای امنیت در تأیید توافق به دست آمده در وین “ظرف چند روز” صادر شود.
به گزارش کانال ۲۴ روسیه، وزیر خارجه روسیه ابراز امیدواری کرده است که توافق اتمی با ایران باعث شود تا آمریکا طرح گسترش سپر دفاع موشکی در اروپا را دنبال نکند.
سرگئی لاوروف گفته است که باراک اوباما در سال ۲۰۰۹ گفته بود که اگر برنامه هسته‌ای ایران با موفقیت حل و فصل شود، برنامه استقرار سپرموشکی در اروپا لغو خواهد شد و افزود که “ما این موضوع را به همکاران آمریکایی خود یادآور شدیم.”
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که نقشی کلیدی در مذاکرات داشت گفت: “تصمیم های تاریخی هرگز آسان نیستند. اما به رغم تمام فراز و نشیب ها و تأخیرها، امید باعث شد که بر دشواری ها فائق شویم.”
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد با ابراز خرسندی از توافق امروز گفت: “سازمان ملل متحد آماده است تا به طور کامل در روند اجرای این توافق تاریخی و مهم همکاری داشته باشد.”
راب نیکولسون، وزیر خارجه کانادا هم چنین اظهار نظر کرد: “ایران به دلیل جاه‌طلبی‌های هسته‌ای رژیم، ادامه حمایتش از تروریسم، درخواست‌های مکررش برای نابودی اسرائیل و بی توجهی به حقوق ابتدایی بشر، همچنان یک تهدید جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است.”
bbc
